١ ئاب ٢٠٢٤
بایک: شەڕی پەکەکە لەگەڵ داگیرکەران و خیانەتکارانە
جەمیل بایک، هاوسەرۆکی کۆنسەی بەڕێوەبەری کەجەکە: “بەبێ هاوکاری پەدەکە، دەوڵەتی تورک نەدەهاتە ناو باشوورەوە. لە ئێستادا شەڕێک لە نێوان پەکەکە و پەدەکە دا نییە، شەڕ لە نێوان پەکەکە و داگیرکەران و خیانەتکاراندایە.”
جەمیل بایک هاوسەرۆکی کۆنسەی بەڕێوەبەری کەجەکە لە بەرنامەیەکی تایبەتدا کە لە کەناڵی ستێرک تیڤی بڵاو کرایەوە، سەبارەت بە ڕۆژەڤی ناوچەکە و کوردستان هەڵسەنگاندنی گرنگی پێشکەش کرد.
بایک بە ئاماژەدان بە گۆشەگیریی سەر ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان ڕایگەیاند،گۆشەگیری گەیشتووەتە ئاستی ئەشکەنجەدان و وتی: ” کاردانەوەی ٦٩ خاوەنی خەڵاتی نۆبڵ و پاسکاڵ ساڤۆڵدێلی سیناتۆری فەرەنسا بەرامبەر بەم گۆشەگیرییە زۆر گرنگە.” بایک بە جەختکردنەوە لەسەر ئەوەی کە دوڵەتی تورک بەردەوامە لە سیاسەتە قڕکارییەکانی بۆ ڕێگریی کردن لە چارەسەری کێشەی کورد، ئاماژەی بەوەدا کە پرسی کورد بەمسۆگەر کردنی ئازادی جەستەیی ڕێبەری کورد عەبدوڵا ئۆجالان چارەسەر دەکرێت.
بایک جەختی لەوەش کردەوە کە نابێت حکومەتی عێراق ببێتە ئامرازێک لە جێبەجێ کردنی پلانەکانی دەوڵەتی تورکدا بۆ هێرشکردنە سەر باشووری کوردستان و رایگەیاند: ” لەم دەرفەتە کەڵک وەردەگرم و حکومەتی عێراق ئاگادار دەکەمەوە، خزمەت کردن بە سیاسەتی کۆمەڵکوژی دەوڵەتی تورک کارێکی هەڵەیە لێ بەدوور بن. چوونکە زیانێکی زۆر بە عێراق دەگەیەنێت. هەروەها ئەوانەی دژایەتی هاوپەیمانی تورکیا و عێراق و باشوورن، پێویستە کاردانەوەکانیان تەنها بە لێدوانێک سنووردار نەمێنێ. ئەگەر پێتان وایە ئەم هاوپەیمانییە زیانێکی گەورە بە هەموو لایەک دەگەیەنێت، پێویستە لەدژی ڕاپەڕن و داگیرکەران لە وڵاتەکەتان بکەنە دەرەوە.”
دەقی چاوپێکەوتنەکەی جەمیل بایک هاوسەرۆکی کۆنسەی بەڕێوبەری کەجەکە لەگەڵ کەناڵی ستێرک تیڤی بەمشێوەیەی خوارەوەیە :
گۆشەگیری و ئەشکەنجەدان لە دژی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان بەبێ ئەمان بەردەوامە. بێگومان تێکۆشانی گەلی کورد و دۆستانیان بەردەوامە. ماوەیەک پێش ئێستا ٦٩ خاوەنی خەڵاتی نۆبڵ بەیاننامەیەکیان بڵاوکردەوە و داوای ئازادکردنی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان-یان کرد. هەروەها پاسکاڵ ساڤۆڵدێلی سیناتۆری فەرەنسا داوای لە وەزارەتی دادی تورکیە کرد لەگەڵ ڕێبەری گەلی کورد کۆببێتەوە. لەسەر ئەم بابەتانە قسەی ئێوە چییە؟
پێش ئەوەی وەڵامی پرسیارەکەت بدەمەوە ئاماژە بەم خاڵە دەکەم. لە مانگی تەمموزدا لە زۆر شوێن کۆمەڵکوژییەکی بەرفراوانیان لە دژی گەلەکەمان ئەنجامدرا. بەم بۆنەیەوە ئەوانەی هۆکاری ئەم کۆمەڵکوژییە بوون شەرمەزار دەکەم. ئەم کۆمەڵکوژییانە ئاسایی نین. بۆ نموونە پەیمانی لۆزان کە لە ٢٤ی تەمووزدا واژۆ کرا، هاوپەیمانییەک بوو لە دژی کورد. لەم مانگەدا دەوڵەتی داگیرکەر و قڕکەری تورک هێرشێکی بەرفراوانی دژ بە بزووتنەوە و گەلەکەمان دەستپێکرد. ئەم کۆمەڵکوژییانە لە دوای پەیمانی لۆزانەوە تا ئەمڕۆ بەردەوامن. گەلی کورد ئەمڕۆ دژی ئەم هاوپەیمانییە تێکۆشانی خۆی بەرزکردووتەوە. گەلەکەمان بە تێکۆشانی خۆی هەنگاوی زۆری ناوە. بەڵام ئەم هاوپەیمانێتییه دژ به گەلی کورد هێشتا درێژەی هەیە. لە ڕاستیدا دوژمنانی گەلی کورد خوازیاری دوبارەبوونەوەی هاوپەیمانی دژی گەلەکەمانن. لەوباوەڕەدام گەلی کورد ئەم هاوپەیمانییە بەتەواوی لەناو دەبات. چونکە لەم هاوپەیمانیەدا دیسان کورد ئینکار دەکرێت و پارچە پارچە دەکرێت. کورد ناتوانێت بەم هاوپەیمانیەوە درێژە بە ژیانی بدات. گەلی کورد لە ڕاستیدا ئاگاداری ئەم پلانانەیە.
لە ٢٧ی تەمموز لە ڕۆژئاوا، حەڵەب، قامیشلۆ کۆمەڵکوژییەکی بەرفراوان لە دژی گەلەکەمان ئەنجامدرا. تەنها لە قامیشلۆ ٦٢ کەس لە گەلەکەمانیان کوشت و ژمارەیەکی زۆریش بریندار بوون. بکەرانی ئەو کۆمەڵکوژییە شەرمەزار دەکەم. پێویستە ئەم کۆمەڵکوژییە ببێتە هۆی ئەوەی گەلەکەمان تێکۆشانی خۆی بۆ ئازادی زیاتر پەرە پێ بدات. دیسان لە مانگی تەمموزی ساڵی ١٩٣٠ لە قلقلی کۆمەڵکوژییەکی گەورە لە دژی گەلەکەمان ئەنجامدرا. گەلەکەمان هەمیشە ئەو شەهیدانە لە بیر ناکات و پێویستە خاوەنداریان لێبکات. لە ٣ی تەمموز ١٠ گەریلا بە چەکی کیمیایی کۆمەڵکوژ کران. لە کەسایەتی ئەواندا بە ڕێزدارییەوە هەموو شەهیدانی گەلەکەمان بەبیر دێنمەوە.
بە ٣ی تەباخ نزیک دەبێتەوە. لە ٣ی تەباخی ٢٠١٤ کۆمەڵکوژییەک گەورە لە دژی گەلی ئێزدیمان ڕوویدا. ئێستاش هەڕەشەی ئەو فەرمانە لە دژی گەلی ئێزدیمان بەردەوامە. لەم ڕووەوە نابێ گەلی ئێزدیمان ئەو فەرمانانەی بەسەریان هاتووە و مەترسییەکانی لەبیر بکەن. بۆ ئەمەش پێویستە ئاگاداری خۆیان بن و چارەنووسی خۆیان بە هیچ کەس نەسپێرن. جگە لەخۆیان هیچ کەسێک گەلی ئێزدی ناپارێزێت. لەم دواییەدا هەمووان بینیمان؛ ئەوانەی دەیانگوت لە شەنگال هێزمان هەیە و هیچ مەترسیەک ڕوونادات، گەلی ئێزدیمان-یان ڕادەستی داعش کرد. تا ئێستاش چارەنووسی هەزاران ژن و منداڵی ئێزدی نادیارە. بۆ ئەوەی گەلی ئێزدیمان ئەو جۆرە فەرمانانە بەسەریاندا نەیەت، پێویستە خۆیان بەڕێکخستن بکەن، بەهێز بن، یەکبگرن بە ڕۆحی یەکێتیەوە، دامەزراوەکانیان و خۆپارستنی خۆیان بەهێز بکەن. تەنیا بەم شێوەیە دەتوانن خۆیان لە فەرمانەکان بپارێزن و درێژە بە ژیانیان بدەن. بەم بۆنەوە سڵاو و ڕێزی خۆم ئاراستەی گەلی ئێزدیمان دەکەم.