KCK-Info

بیرۆکەمان

خەباتكردن بۆ ئاشتی لەنێو ململانێی بۆ دەسەڵات

هه‌روەك كۆی رۆژهەڵاتی ناوین، داهاتووی كوردستانیش بەتوندی جێگەی ململانێ و كێبڕكێیە لە مڕۆدا. دەسەڵاتە هەرێمییەكانی وەكو توركیا، ئێران و ئیسرائیل، هەروەها وڵاتە هەژمونگەراكانی وەكو ئەمریكا، ئەوروپا، روسیا و چینیش خزاونەتە نێو ململانێی دەسەڵات لەنێو ناوچەكە. لە جەنگی كەنداوی 1991 بەدواوە ئەو ململانێیە هەتا دێت زیاتر توندتر دەبێت، ئەمڕۆ گەیشتووەتە شوێنێك كە ئێمە بە “جەنگی سێیەمی جیهانی” ناوی دەبەین. نەتەوە جیاجیاكانی رۆژهەڵاتی ناوین-عەرەب، كورد، تورك، فارس، ئەرمەنی، گریك و ئاشووری- لەیەككاتدا قوربانی و ئەكتەرێكی چالاكی ئەم ململانێیە بەردەوامەن. ئەوە ئەو خەڵكانەن كە بەردەوام و بەردەوام داوای ئاشتی، دیموكراسی و یەكسانیان بۆ نیشتیمانەكانی خۆیان كردووە. لە چوارچێوەی ئەم خەباتە دیموكراتییەی میللەتان، كوردان بەرەوپێشچوونە، بەڕادەیەك بوونەتە سەرچاوەیەكی پێشەنگی ئیلهامبەخش و هێز بۆ بزوتنەوە دیموكراتییە هەرێمی و نێونەتەوەییەكان. ئەوە پڕۆژەی “كۆنفیدرالیزمی دیموكراتیك”ە كە لەلایەن عه‌بدوڵا ئۆجەلان پێشخراوە لەنێو زیندانی ئیمراڵی لە توركیا ئەمڕۆ بۆ خەڵكانی رۆژهەڵاتی ناوین و دەرەوەشی نەخشەڕێگایەكی بۆ چارەسەركردنی شەڕ و ململانێیەكان لەنێو نیشتیمانەكانیان دابین دەكات.

یەك ئامانج، سێ كۆڵەكە: دیموكراسیی راستەوخۆ، ئازادی ژنان و ئیكۆلۆژی

ئامانج لە بونیاتنانی سیستمی دیموكراتی، كۆنفیدراڵی ئەوەیە كە نەك تەنها ئیلهامبەخشی كوردانە، بەڵكو هی گەلانی سەرجەم بەشەكانی دیكەی رۆژهەڵاتی ناوینە. لە ژمارەیەكی زۆری كتێبەكانیدا، عه‌بدوڵڵا ئۆجەلان جێپەنجە تیۆریی و پراكتیكیەكانی “كۆنفیدرالیزمی دیموكراتیك”ی روون كردووەتەوە. لەسەر بنەمای شڕۆڤەكردنی هەمەلایەنەی مێژووی مرۆڤایەتی، ئۆجەلان دەگاتە دەرەنجامێك كە لە كاتی بنیاتنانی پێكهاتەكانی دەوڵەت- كە مێژووەكەی بۆ نزیكەی 5000 ساڵ پێش ئێستا لە خوارووی میزۆپۆتامیا دەبێت- هەتا ئێستاكەشی لەگەڵدا بێت مرۆڤایەتی بەدەست كێشەگەلێكی گەورە دەناڵێنێت كە چارەسەر نەكراون. ئەوە سەنتراڵیزمیی دەسەڵات و سەرچاوەكان، چەوساندنەوەی ژنان لەلایەن پیاوانەوه‌ و بەكارهێنانی سروشت بەشێوەیەكی بێ باكانە كە بوونەوەری مرۆیی گەیاندووەتە سەر لێواری لەناوچوون. ئەركی سەرشانی هێزە دیموكراتییەكانه‌ لەسەرتاسەری جیهان- بەتایبەتی لە رۆژهەڵاتی ناوینی پڕ لە شەڕ و ئاژاوە- چارەسەری بۆ ئەم كێشە كەڵەكەبووانە بدۆزنەوە. بونیاتنانی “كۆنفیدرالیزمی دیموكراتیك” مانای جێگۆڕكێیە بە دەوڵەت-نەتەوە لەگەڵ نه‌ته‌وه‌ی دیموكراتی و جڤاكه‌ خۆبەڕێوەبەرییەكان، بونیاتنانی پەیوەندیی رەگەزی لەسەر بنەمای یەكسانی و رێزگرتن و پێشخستنی هاوسەنگیەكی نوێ لەنێوان مرۆڤایەتی و سروشت. ئەمە ئەو رێگایەیە كە ملیۆنان كورد و ژمارەیەكی زۆر لە عەرەب، تورك، فارس و خەڵكانی تر ئەمڕۆ خەباتی بۆ دەكەن.

كەجەكە و كۆنفیدرالیزمی دیموكراتیك

وەك كەجەكە ئێمە پێمانوایە كە ئەم پارادیگمە سێ رەهەندییە واقیعیترین و ئاشتیانەترین رێگایە بۆ جیهانێك كە تێیدا شایستەی ژیانكردن بێت. ئێمە باوەڕمان بە ئەگەری جیهانێكی جیاواز هەیە. هەرلەبەر ئەوەیە ئێمە خۆمان لەژێر چەتری كۆما جڤاكێن كوردستان (كەجەكە)دا لە 2005 ەوە رێكخستووە. خۆرێكخستن لەنێو بوارە جیاجیاكانی ژیاندا- ئابووری، كولتووری، به‌رگری، قانونی، ژیانی كۆمەڵایەتی، دیپلۆماسی، سیاسەت- ئێمە تێدەكۆشین بۆ پشتیوانیكردن و ئاواكردنی بونیادەكانی خۆبەڕێوەبەریی لە هەر چوار پارچەی كوردستان و بۆ كوردانی تاراوگەش. بەمەش، ئامانجمان گوتاری “مافە تاكەكەسی و كولتوورییەكان” تێدەپەڕێنێت كە وەك هەمیشە هێزە خۆرئاواییەكان گوزارشتی لێدەكەن. بەشی بنەڕەتی و هەرە گرنگی بونیاد و پێكهاتەكەمان بریتیە لە كۆمیونیتیەكان(كۆمۆنه‌كان) كە لەلایەن خەڵك لە گوند یان گەڕەكەكانی شاردا بونیاد دەنرێن و بەڕێوەدەبردرێن. سەرجەم كۆمۆنەكان، پارتەكان، رێكخراوەكان، دەستپێشخەرییەكان خۆیان لەژێر چەتری “كۆنگرەی گەل”دا دەبیننەوە كە بەرزترین دامەزراوەی دروستكردنی بڕیارمان پێكدەهێنێت. بەمەش، تەنانەت لەژێر قورسترین جەنگ و سیاسەتی كۆڵۆنیاڵیی دەوڵەتدا ئێمە هەر رۆژ كار دەكەین بۆ بە پراكتیككردنی گۆشەنیگاكەمان لە پەیوەست بە ئاواكردنی كۆمەڵگایەكی خۆبەڕێوەبەر، دادپەروەر و داكۆكیكار لە خۆ.